İsim anlamları – A

ÂBAD: (Fars.) Er. 1. Şen, bayındır. 2. (Ar.) Sonsuz gelecek zamanlar.

ABADÎ: (Fars.) Er. – Şen, bayındır, mamurlukla ilgili. Abadı Mehmet Çe­lebi. Türk hukuk bilgini (1555).

ABAKA HAN: (Tür.)- İlhanlı hü­kümdarı Hülagu’nun oğlu.

ABAY (Tür.) Er. – Beceri. Sezgi, an­layış, dikkat. Abay Kunanbayoğlu. Kazak Türk şiirinin kurucusu.

ABAZA: (Tür.) – Karaçay-Çerkes Özerk bölgesinde yaşayan müslüman bir halk. – Abaza Hasan Paşa, Os­manlı vezirlerinden.

ABBAD: (Ar.) Er. -Allaha itaat ve ibadet eden, kulluğunu hakkıyla yeri­ne getiren. Yasaklarından kaçınan. –Abbad b. Bişr. Ashab’dan.

ABBAS (Ar.) Er: 1. Sert, çatık kaşlı kimse. 2. Arslan (bkz. Esed, gazanfer, şiir). – Abbas b. Abdülmuttalib. Rasûlullah (s.a.s)’ın amcası, Mek­ke’nin fethinde müslüman olmuştur.

ABBASE: (Ar.) Ka. – (bkz. Abbas). Ahmed b. Hanbel’in hanımının ismi. Hz. Abbas’a mensup olan.

ABBAZ: (Fars.) Er.- Yüzgeç, yüzü­cü.

ABD: (Ar.) Ka. – Köle, hizmetçi, itaat edici. Kul. Sonuna Allah’ın isimleri getirilince bazı isimler meydana gelir. Abdullah, Abdurrahim, Abdulmelik gibi.

ÂBDAR: (Fars.) Ka. – 1. Sulu, taze. 2. Parlak. 3. Sağlam vücutlu. 4. Nük­teli. 5. Zarif, güzel, hoş. 6. Su veren hizmetçi.

ABDİ: (Ar.) Er. – Kulluk ve itaat eden.

ABDULLAH: (Ar.) Er.- Allah’ın ku­lu. Peygamber (s.a.s)’in en sevdiği isimlerden aynı zamanda babasının adıdır.

ABDURRAHMAN: (Ar.) Er. – Rahman’ın kulu. Rahman; dünyada her canlıya, mü’min-kafir ayırdelmeksizin herkese merhamet eden. Allah’ın isimlerindendir. Abdurrahman İbn Avf:Sahabedendir.

ABDURRAUF: (Ar.) Er. – Rauf olan Allah’ın kulu. (bkz. er-Rauf).

ABDUSSABUR: (Ar.) Er. – Sonsuz sabır ve genişlik sahibi Allah’ın kulu. Allah’ın isimlerinden, (bkz. es-Sabur).

ABDÜDDAR: (Ar.) Er. – Zararlı şeyleri ve sebeblerini bir hikmete mebni olarak yaratan Allah’ın kulu. ed-Dar. Allah’ın isimlerindendir.

ABDÜLAFUV: (Ar.) Er. – Geniş Avf ve mağfiret sahibi yüce Allah’ın kulu. Allah’ın isimlerinden,  (bkz. el-Afuv).

ABDÜLA’LA: (Ar.) Er. – En yüksek, en yüce ve yücelikte eşi olmayan Allah’ın kulu. A’la kelimesi Kur’an-ı Kerim’in sıfatı olarak geçmektedir. Ünlü bir İslam bilgini.

ABDÜLALİ: (Ar.) Er. – Yüce, ulu, şan ve şeref sahibi Allah’ın kulu. Ali kelimesi Kur’an’da Allah’ın yüceliğini vasfetme anlamında kullanılmıştır.

ABDÜLALİM (Ar.) Er. – Alim ve mükemmel bilgiyi uhdesinde bulun­duran Allah’ın kulu. Alim kelimesi Allah’ın 99 isminden birisidir.

ABDÜLAZİM: (Ar.) Er. – Azamet ve büyüklük sahibi Allah’ın kulu. – Al­lah’ın isimlerinden, (bkz. el-Azim).

ABDÜLAZİZ: (Ar.) Er. – Büyük ve aziz olan, izzet ve şeref sahibi Al­lah’ın kulu. (bkz. Aziz). Aziz Allah’ın isimlerindendi r. – Sultan Abdülaziz: 32. Osmanlı padişahının adı.

ABDÜLBAKİ: (Ar.) Er. – Sonsuz, ebedi olan ve ölmenin kendisi için sözkonusu olmadığı. Allah’ın kulu-Allah’ın isimlerinden, (bkz. Baki).

ABDÜLBARİ: (Ar.) Er. – Yaratan, yaratıcı Allah’ın kulu. Bari ismi, Al­lah’ın isimlerindendir. “Abd” takısı al­madan kullanılmaz.

ABDÜLBASIT: (Ar.) Er. – Genişlik, ferahlık ve kolaylık verici olan Al­lah’ın kulu. – Allah’ın isimlerinden (bkz. el-Basıt).

ABDÜLBASİR: (Ar.) Er. – Her şeyi görüp gözeten ve gizliliğin kendisi için söz konusu olmadığı yüce Al­lah’ın kulu. – (bkz. el-Basir).

ABDÜLBEDİ: (Ar.) Er. – Allah’ın isimlerinden.- Bedi’nin kulu. (bkz. el-Bedi).

ABDÜLBERR: (Ar.) Er. – Berr’in kulu. Cömert ve ihsan edicinin kulu.-Berr, Allah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Berr).

ABDÜLCEBBAR: (Ar.) Er. – Cebredici, zorlayıcı, kuvvet ve kudret sahi­bi Allah’ın kulu. Cebbar, Allah’ın isimlerindendir.

ABDÜLCELİL: (Ar.) Er. – Büyük, ulu, yüce Allah’ın kulu. Celil, Allah’ın isimlerindendir.

ABDÜLCEMAL: (Ar.) Er. – Güzel­likleri kendinde toplayan Allah’ın ku­lu.

ABDÜLCEVAT: (Ar.) Er. – Cömert olan Allah’ın kulu.

ABDÜLEHAD: (Ar.) Er. – Şeriki ve ortağı bulunmayan, tek olan Allah’ın kulu. Ehad, Allah’ın isimlerindendir.

ABDÜLESED: (Ar.) Er. – Aslan’ın kulu.- Hz. Rasûlullah (s.a.s)’m reddet­tiği isimlerdendir. Müslümanlar kul­lanmazlar.

ABDÜLEVVEL: (Ar.) Er. – Herşe-yin evveli, ilk olan, varlığının başlan­gıcı bulunmayan Allah’ın kulu.

ABDÜLEZEL: (Ar.) Er. – Ezelden beri var olan varlığı için başlangıç söz konusu olmayan Allah’ın kulu.

ABDÜLFERİD: (Ar.) Er. – Tek, eş­siz, eşi olmayan, kıyas kabul etmez, üstün olan. Allah’ın kulu. (bkz. Ferid).

ABDÜLFETTAH: (Ar.) Er. – Zafer kazanmış, üstün gelmiş, fetheden-açan, kullarınının kapalı-müşkil işle­rini açan Allah’ın kulu. (bkz. Fettah). Allah’ın isimlerindendir.

ABDÜLGAFFAR: (Ar.) Er. – Kulla­rının günahlarını affeden Allah’ın ku­lu. – (bkz. Gaffar). Allah’ın isimlerindendir. “Abd” takısı almadan kullanıl­maz.

ABDÜLGAFUR: (Ar.) Er. – Kulları­nın günahlarını tekrar tekrar bağışla­yıcı olan Allah’ın kulu. – (bkz. Gafur). “Abd” takısı almadan kullanılmaz.

ABDÜLGANİ: (Ar.) Er. – Zengin, varlıklı, bol, doygun olan Allah’ın ku­lu.- Allah’ın isimlerinden, (bkz. Ga­ni).

ABDÜLHABİR: (Ar.) Er. – Her şe­yin iç yüzünden, gizli ve saklılıklarından haberdar olan Allah’ın kulu. (bkz. el-Habir). Allah’ın isimlerinden.

ABDÜLHADİ: (Ar.) Er. – Hidayet eden, doğru yolu gösteren Allah’ın kulu. – Allah’ın isimlerinden, (bkz. Hadi).

ABDÜLHAFIZ: (Ar.) Er. – Herşeyi bütün ayrıntı ve inceliğiyle kayıtlayıp tutan ve dilediği zamana kadar bela ve afetlerden koruyan Allah’ın kulu. -(bkz. el-Hafız). Allah’ın isimlerinden.

ABDÜLHAK: (Ar.) Er. – Hak ve ger­çek olan, varlığı hiç değişmeden du­ran Allah’ın kulu. – Hak, Esmau’l-Hüsna’dandır.

ABDÜLHAKEM: (Ar.) Er. Bütün iş­lerin kendisine döndürüldüğü, onun adalet ve kararına baş vurulduğu yüce Hakem Allah’ın kulu. – (bkz. el-Ha-kem). Allah’ın isimlerinden.

ABDÜLHAKİM: (Ar.) Er. – Her şe­ye hükmeden Allah’ın kulu.- Hakim, Allah’ın isimlerindendir. “Abd” takısı almadan kullanılmaz.

ABDÜLHALİK: (Ar.) Er. – Yaratan, yoktan vareden, yaratıcı Allah’ın ku­lu. – Halik, Allah’ın isimlerinden. “Abd” takısı almadan kullanılmaz.

ABDÜLHALİM: (Ar.) Er. – Tabiatı yavaş olan, yumuşak huylu, hikmetli Allah’ın kulu. – (bkz. Halim). Al­lah’ın isimlerinden.

ABDÜLHAMİD. (Ar.) Er. – Hamdolunmuş, övülmüş, bütün varlığın di­liyle övülmüş Allah’ın kulu. – Hamid; Allah’ın isimlerindendir. (bkz. Ha­mid).- Türk dil kuralları açısından “d/t” olarak kullanılır.

ABDÜLHASİB: (Ar.) Er. – Bütün varlıkların takdir edilen hayatları bo­yunca yaptıkları bütün işlerin ayrıntı­larıyla hesabını en iyi bilen Hasib’in kulu. – Hasib; Allahın isimlerinden­dir.

ABDÜLHAY: (Ar.) Er. – Daima diri olan, ebedi hayat sahibi, her şeye gü­cü yeten Cenab-ı Allah’ın kulu. -(bkz. el-Hay). Allah’ın isimlerinden.

ABDÜLKADİR: (Ar.) Er. – Bitmez tükenmez kuvvet sahibi olan, her şeyi yapmaya gücü yeten Allah’ın kulu.-Kadir; Allah’ın isimlerindendir. (bkz. Kadir).

ABDÜLKAVİY: (Ar.) Er. – Sonsuz güç ve kuvvet sahibi Allah’ın kulu. -Kaviy kelimesi Esmau’l-Hüsna’dandır. (bkz. el-Kaviyy).

ABDÜLKAYYUM: (Ar.) Er. – Bu isim her şeyin bir varlık olarak durabilmesi için neye ihtiyacı varsa onu veren, gökleri, yeri ve her şeyi tutan, baki, kaim Allah’ın kulu. – Kayyum, Allah’ın isimlerindendi. (bkz. el-Kayyum).

ABDÜLKEBİR: (Ar.) Er. – Kebir’in, büyüklük ve Azamette eşsiz olan Allah’ın kulu. – Kebir; Allah’ın isimlerindendi. (bkz. el-Kebir).

ABDÜLKERİM: (Ar.) Er. – Keremi bol, cömert olan Aziz ve Celil Al­lah’ın kulu. – Kerim; Allah’ın isimle -rindendir. (bkz. Kerim).

ABDÜLLATİF: (Ar.) Er. – Latif, gü­zel, yumuşak, hoş, nazik olan bütün olayların ve eşyanın inceliklerini bi­len Allah’ın kulu. – el-Latif; Allah’ın isimlerindendi. (bkz. Latif).

ABDÜLMACİD: (Ar.) Er. – Kadru şanı büyük, cömertlik ve keremi bol olan, Allah’ın kulu. – Macid kelimesi, Allah’ın isimlerindendi. (bkz. el-Ma-cid).

ABDÜLMALİK: (Ar.) Er. – Sahip olan, her şeyin mülkiyetinin sahibi olan Allah’ın kulu. – Malik; Allah’ın isimlerindendi. “Abd” takısı almadan kullanılmaz.

ABDÜLMECİD: (Ar.) Er. – Şanı bü­yük ve yüksek olan, şan ve onur sahi­bi yüce Allah’ın kulu. – Mecid kelime­si Allah’ın 99 isminden biridir. Sultan Abdülmecid Han: 31. Osmanlı padi­şahı.

ABDU’L-MELİK: (Ar.) Er. – Her şey üzerinde tasarruf ve hükmeden tek hükümdar Allah’ın kulu. el-Melik, Allah’ın isimlerindendir.

ABDÜLMENNAN: (Ar.) Er. – Çok ihsan eden, ihsanı bol olan Allah’ın kulu. – Mennan kelimesi, Allah’ın sıfatlarındandır.

ABDÜLMESİH: (Ar.) Er. – Hastala­ra şifa veren, mesih İsa’nın kulu.-(bkz. Mesih). İsim olarak kullanıl­maz.

ABDÜLMETİN: (Ar.) Er. – Metanet­li, sağlam, dayanıklı olan Allah’ın ku­lu. – (bkz. Metin). Allah’ın isimlerin-dendir.

ABDÜLMUCİB: (Ar.) Er. – Kendisi­ne yönelip yalvaranların isteklerine cevap veren, onların dua ve tevbelerine icabet eden yüce Allah’ın kulu. Mucib, Esmau’l-Hüsna’dandır. – (bkz. el-Mucib).

ABDÜLMUHSİ: (Ar.) Er. – Bütün varlıkların sayısını tek tek bilen Al­lah’ın kulu. – Muhsi, Esmau’l-Hüs­na’dandır.

ABDÜLMUHYİ: (Ar.) Er. – Hayat veren, can ve ruh veren, bütün canlı­ları ve hayatı diri tutan Allah’ın kulu. – Muhyi, Allah’ın 99 isminden birisi­dir, (bkz. Muhyi).

ABDÜLMUİD : (Ar.) Er. – Yaratıl­mışları yokettikten sonra tekrar diril­ten Allah’ın kulu. – Muid Allah’ın 99 isminden birisidir, (bkz. el-Muid).

ABDÜLMUİZ: (Ar.) Er. – Muiz’in, izzet veren, şereflendiren Allah’ın ku­lu. – (bkz. el-Muiz). Allah’ın isimlerindendir.

ABDÜLMÜMİN: (Ar.) Er. – Gönül­lerde iman nurunu yerleştiren, kendi­sine yönelenlere, iman nasib ederek onları hidayetine alan, koruyan yüce Allah’ın kulu. – Mü’min, Allah’ın isimlerindendir.

ABDÜLVACİD: (Ar.) Er. – Yoktan vareden, meydana getiren, dilediğini anında elde eden, zenginlik ve serve­tine nihayet bulunmayan Vacid’in ku­lu. Vacid, Allah’ın isimlerindendir. -(bkz. el-Vacid).

ABDÜLVAHİD: (Ar.) Er. – Tek ve eşsiz olan, zatında sıfatlarında, hü­kümlerinde, işlerinde asla benzeri ol­mayan Allah’ın kulu. – Vahid kelimesi Cenab-ı Hakk’ın Kur’an’da zikredilen 99 isminden birisidir, (bkz. el-Vahid).

ABDÜLVALİ: (Ar.) Er. – Bütün alemleri ve meydana gelen bütün olayları tedbir ve idare eden Allah’ın kulu. – Vali, Esmau’l-Hüsna’dandır. (bkz. el-Vali).

ABDÜLVARİS: (Ar.) Er. – Gerçek servet ve zenginliklerin mutlak sahibi. Bütün zenginliklerin son ve asıl sahi­bi olan yüce Allah’ın kulu. – Varis ke­limesi Allah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Varis).

ABDÜLVASİ: (Ar.) Er. – Vasi’nin kulu.Genişlik sahibi ve müsade edici, darlık, fakirlik ve sıkıntıdan münez­zeh olan Allah’ın kulu. – Vasi kelime­si, Allah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Vasi).

ABDÜLVEDUD: (Ar.) Er. – Vedud’un kulu.- Allah’ın isimlerinden. Vedud; iyi amel sahibi kullarını se­ven, onlara rahmet ve rızasını yönel­ten, sevilmeye ve sayılmaya, dostluğu kazanılmaya yegane layık olan yüce Allah anlamındadır.

ABDÜLVEHHAB: (Ar.) Er. – Çok çeşitli nimetleri daima bağışlayan Allah’ın kulu. Vehhab, Allah’ın isimle-rindendir. – “Abd” takısı almadan kul­lanılmaz.

ABDÜLVEKİL: (Ar.) Er. – Kendisi­ne tevekkül edilen, kudretiyle kulları­nın işlerini halleden, onlara yardımcı olan yüce Allah’ın kulu. – Vekil. Al­lah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Vekil).

ABDÜLVELİ: (Ar.) Er. – Kendisine iman edenlerin dostu ve yardımcısı. Yarattıklarına mütevelli ve nazar edi­ci olan Allah’ın kulu. – el-Veliyy keli­mesi Allah’ın isimlerindendir. (bkz. el-Veli).

ABDÜNNAFİ: (Ar.) Er. – Yararlı şeyleri ve sebeplerini kudretiyle yara­tan Allah’ın kulu. – Nafı kelimesi, Al­lah’ın isimlerindendir. (bkz. en-Nafı).

ABDÜNNASIR: (Ar.) Er. – Yardım eden, Yardımcıların en hayırlısı, mü’minlere nusrct ve zafer veren Allah’ın kulu. – Nasır, Allah’ın sıfatla-rındandır.

ABDÜNNASIR: (Ar.) Er. – Yardım­cı, yardım eden Allah’ın kulu.

ABDÜNNUR: (Ar.) Er. – Nur sahibi, aydınlık, parlaklık sahibi olan Al­lah’ın kulu. – Nur, Allah’ın isimlerin­dendir.

ABDÜRRAFİ: (Ar.) Er. – Rafı’nin kulu. (bkz. er-Rafi). Allah’ın isimle­rinden

ABDÜRRAHİM: (Ar.) Er. – Merha­metli, esirgeyen, koruyan, acıyan, ahirette mümin kullarına merhamet eden Allah’ın kulu.- er-Rahim, Al­lah’ın isimlerindendir.

ABDÜRRAUF: (Ar.) Er. – Çok lütuf, şevkat ve rahmet eden. Onları belli nimetlerle dengeli yaşatan, seviyelendiren Allah’ın kulu. (bkz. Rauf).

ABDÜRREŞİD: (Ar.) Er. – Allah’ın isimlerinden. Reşid’in kulu.- (bkz. er-Reşid).

ABDÜRREZZAK: (Ar.) Er. – Bütün mahlukların rızkını veren Allah’ın ku­lu. – Rezzak, Allah’ın isimlerindendir. “Abd” takısı almadan kullanılmaz.

ABDÜSSAMED: (Ar.) Er. – Kimse­ye hiçbir şeye muhtaç olmayan, Al­lah’ın kulu. – Samed, Allah’ın isimle­rindendir. “Abd” takısı almadan kul­lanılmaz. Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır.

ABDÜSSELAM: (Ar.) Er. – Barış, rahatlık, selamete çıkaran, selam eden, zevalsiz ebedi olan Allah’ın ku­lu. – es-Selam kelimesi, Allah’ın isim­lerindendir. “Abd” takısı almadan kullanılamaz.

ABDÜSSEMİ: (Ar.) Er. – Her şey­den arınmış olarak bütün sesleri, söz­leri ve kelimeleri işitip ayırdeden yü­ce Allah’ın kulu. (bkz. es-Semi’).

ABDÜSSETTAR: (Ar.) Er. – Günah­ları örten, gizleyen Allah’ın kulu.

ABDÜŞŞAHİD: (Ar.) Er. – Şahid’in kulu. Görünen ve görünmeyen eşya­nın hepsini görücü ve tasarruf edici olan ve her şeyi müşahade altında bu­lunduran Allah’ın kulu. – Şahid, Al­lah’ın isimlerindendir. (bkz. eş-Şahid).

ABDÜŞŞEKÜR: (Ar.) Er. – Emrine uyan, yasaklarından sakınan kullarını seven ve çok ikramda bulunan Al­lah’ın kulu. – Şekür, Allah’ın isimle­rindendir. “Abd” takısı almadan kullanılmaz.

ABDÜZZAHİR: (Ar.) Er. – Varlık ve birliği sonsuz sayıda eserler ve delil­lerle belli olan Allah’ın kulu. – ez-Za­hir, Allah’ın isimlerindendir. (bkz. ez-Zahir).

ABER: (Ar.) Er. – Hz. Nuh’un erkek torunu.

ABENDAM: (Fars.) Ka. – Güzel vü­cutlu, güzellik.

ABGUN: (Fars.) Er. – 1. Mavi renk. Gök. 2. Parlak. 3. Nişasta.

ABHER: (Ar.) Er. 1. Nergis çiçeği. 2. Yasemin. 3. Zerrin kadehi çiçeği. 4. Dolu kab.

ABILAY HAN: (Tür.) Er. – Orta cüz Kazak Hanı. Ülkesini Çinlilere, Hive hanlıklarına karşı ustaca savundu (1711-1781).

ABIŞKA NOYAN: (Tür.) Er. – İlhan­lı komutan. (XIII-XIV. yy.) bkz. Abuşga.

ABHİZ: (Fars.) Er. 1. Büyük dalga. 2. Kaynak. 3. Su yolu.

ABİD: (Ar.) Er. Allah’a ibadet eden, çok ibadet eden, zahid. Kullar, köle­ler.

ABİDE: (Ar.) Er. – Anıt. Önemli ve değerli yapıt.

ABİDİN: (Ar.) Er. – İbadet edenler-Zeyne’l-Abidin’den kısaltma isim ad. Zeynelabidin: Hz. Ali’nin torunların­dan biri, ibadet edenlerin ziyneti.

ABŞAR: (Ar.) Ka.- Şelale.

ABUŞKA: (Tür.) Er. – Koca, zevc, yaşlı erkek.

ABUZER: (f.a.i.) Er. – Altın suyu. Altın suyu gibi parlak ve görkemli. Yahut Ebu Zer (el-Gıfarî) isminin fo­netik değişikliğe uğramış şekli.

ABUZETTİN: (Ar.) Er. – Din yolun­da çabuk, hızlı giden

ACA: (Tür.) Er. 1. Amca, ağabey. 2. Güçlü kuvvetli, başladığı işi bitiren. 3. Büyük

ACABAY: (Tür.) Er. – (bkz. Aca).

ACAHAN: (Tür.) Er. – (bkz. Aca).

ACAR: (Tür.). 1. Becerikli. 2. Atıl­gan, ele avuca sığmaz. 3. Halk. 4. Ye­ni, taze- Erkek ve kadın adı olarak kullanılır (örfte). Acar, Sırrı: 1967 Dünya Güreş şampiyonu Türk.

ACARALP: (Tür.) Er. – Yiğit, bece­rikli, cesur kişi.

ACARBAY: (Tür.) Er. – Doğan Acarbay, olimpiyatlarda yarışmış Türk atlet, 1948.